در میان خوراکی‌های مختلفی که به عنوان وعده غذایی یا در کنار آن قابل استفاده هستند، نان جایگاه ویژه‌تری دارد. این خوراکی پرمصرف را می‌توان به عنوان یک غذای کامل استفاده کرد یا با مصرف آن در کنار مواد غذایی دیگر مانند پنیر، کره، مربا و غذاهایی مانند آبگوشت و... ترکیبی لذیذ و خوشمزه را ایجاد کرد. در میان انواع مختلف نان‌هایی که در ایران استفاده می‌شوند، نون سنگک طرفداران بیشتری دارد. این نان سنتی و قدیمی علاوه بر مزه و بافت متفاوت، به دلیل شکل ظاهری متفاوت با سایر نان‌ها و روش پخت اختصاصی هم شهرت دارد. در ادامه مطلب در سایت آرسس شف با تاریخچه، مزایا، ارزش غذایی و کالری نان سنگک آشنا می‌شویم.

قصه پخت این نان پرطرفدار

شاید نان‌های زیادی به شکل مثلثی پخته شوند اما قطعا نانی به خوشمزگی سنگک که در تنور سنتی پخته می‌شود، وجود ندارد. داستان‌های زیادی در مورد تاریخچه نان سنگک که به نان سنگکی هم معروف است، وجود دارد. بعضی از تاریخ‌نگاران معتقدند که تاریخچه این نان به دوران قبل از اسلام بازمی‌گردد. مطابق نظر این مورخین اولین بار نون سنگک توسط پزشک دربار برای درمان یکی از پادشاهان ساسانی تجویز شد، بیماری این پادشاه به‌گونه‌ای بود که باید نانی مخصوص روی ریگ برای او پخته می‌شد.

در روایتی دیگر اما پخت اولین نون سنگک را از ابداعات شیخ بهایی می‌دانند، البته این داستان نسبت به مورد قبل رسمیت بیشتری دارد و توسط کمیته نانوایان تهران انتشار پیدا کرده است. در سالنمای سال 1326 این کمیته در مورد تاریخچه نان سنگک این‌طور گفته شده که دستور اولیه برای ابداع این نان توسط شاه عباس صفوی با هدف پخت نانی مقوی و فوری برای سربازان در سفر و تهی‌دستان داده شده است. هدف از ابداع نان سنگک وجود نانی ثابت در شهرهای دیگر بود که سربازان به محض ورود به شهر قادر به استفاده از آن باشند و در تمام شهرها یکسان باشد تا معده سربازان در طول سفر از شهری به شهر دیگر دچار مشکل نشود. برای حل این مشکل، شیخ بهایی ایده پخت نانی روی ریگ که امروزه به نان سنگک معروف است را مطرح کرد.

قدیمی‌ترین سند مربوط به پخت سنگک

با وجود داستان‌های مختلفی که در مورد نون سنگک و تاریخچه پخت آن در ایران وجود دارد، سندی رسمی و دقیق در مورد پخت این نان از زمان‌های قدیم موجود نیست. با این‌حال در فرهنگ لغت برهان قاطع تعریفی از یک نان خوش‌طعم وجود دارد که روی سنگ‌ریزه پخته می‌شد. این سند که مربوط به سال 1062 هجری قمری است و شاید دقیق‌ترین چیزی باشد که وجود سنگک را از زمان‌های قدیم اثبات می‌کند.

مزایای مصرف نان سنگک

نان سنگکی، نان سنتی و خوشمزه ایرانی یکی از نان‌هایی است که مصرف آن توسط بیشتر پزشکان تغذیه توصیه می‌شود. این نان نسبت به بسیاری از نان‌های امروزی سالم‌تر است. ارزش غذایی بالاتر، نوع پخت نان، سیری بیشتر و... از مزایای مصرف نون سنگک هستند که باعث می‌شود مصرف آن در انواع رژیم‌های لاغری و چاقی توصیه شود. در ادامه بعضی از مزایای این نان پرخاصیت را توضیح خواهیم داد.

ارزش غذایی بالا

نان سنگک به دلیل نوع پخت و آردی که برای تهیه آن استفاده می‌شود، ارزش غذایی بالاتری نسبت به دیگر انواع نان دارد. این نان برخلاف دیگر نان‌ها برای تمام وعده‌های غذایی مناسب است و حتی به عنوان یک غذای کامل هم قابل استفاده می‌باشد. این نان در قدیم با آرد کامل پخته می‌شد که ارزش غذایی بسیار زیادی داشت اما این‌روزها و با وجود ترکیب آرد ستاره که ارزش غذایی کمتری نسبت به آرد کامل دارد بازهم نسبت به دیگر انواع نان سالم‌تر است.

ارزش غذایی این نان در هر 100 گرم، عبارت است از:

• 55 گرم کربوهیدرات
• ·       9 گرم پروتئین
• ·       0.5 گرم چربی
• ·       32 گرم آب
• ·       1.30 گرم فیبر
• ·       0 گرم قند و کلسترون

سنگک همچنین حاوی ویتامین‌های مختلف مانند تیامین، نیاسین و مواد معدنی مانند کلیسم و آهن است.

حاوی سبوس

آردی که برای تهیه این نان استفاده می‌شود و دارای سبوس است و همین موضوع ارزش‌های غذایی سنگک را افزایش می‌دهد. دارا بودن سبوس مزیتی است که کمتر نانی از آن برخوردار است و حتی در صورت استفاده در بعضی نان‌ها مانند تافتون یا بربری، بازهم مقدار آن کمتر از سنگک است. سبوس نان سنگکی به احساس سیری بیشتر، سلامت این نان و... کمک می‌کند.

مفید برای کودکان

مزیت دیگر این نان مفید بودن آن برای کودکان است. مصرف این نان در کودکانی که در سنین رشد قرار دارند برای افزایش هوش و خوش رفتاری توصیه می‌شود. همچنین به دلیل وجود ویتامین‌های بیشتر به رشد بهتر کودک هم کمک می‌کند.

سازگار با معده

نان سنگکی برخلاف بسیاری از نان‌ها با معده سازگاری بیشتر دارد. این نان به راحتی هضم می‌شود و سبوس آن به حفظ سلامت معده کمک می‌کند. سبوس موجود در سنگک باعث احساس سیری می‌شود، بنابراین حتی برای افرادی که در حال اجرای رژیم لاغری هستند هم انتخاب مناسبی می‌باشد. این نان به خصوص برای وعده صبحانه و سیر نگه داشتن فرد تا ناهار انتخاب بسیار مناسبی است.

کالری نان سنگک مناسب نسبت به ارزش غذایی

کالری نان سنگک نسبت به ارزش غذایی آن بسیار مناسب است و این موضوع باعث می‌شود که مصرف آن در هر نوع رژیمی به صرفه باشد، کالری نان سنگک حدودا 259 است و این مقدار که در 100 گرم این نان است به راحتی فرد را سیر کرده و انرژی مورد نیاز او را تامین می‌کند. 

پخت کامل‌تر به دلیل تنور مخصوص

به غیر از نان سنگک که در تنور مخصوص و روی سنگ‌های داغ پخته می‌شود و نان‌های محلی که در تنورهای سنتی پخته می‌شوند، دیگر انواع نان در تنور یا فرهای صنعتی و با انرژی برق پخت می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود که پخت نان به درستی انجام نشود و در بسیاری از انواع نان بخش‌هایی از آن خام بماند. سنگک اما تنها نانی است که به طور کامل پخته شده و تمام قسمت‌های آن خورده می‌شود. دورریز نان سنگک نسبت به دیگر انواع نان بسیار کمتر است و این موضوع که به دلیل پخت کامل آن است، به صرفه‌جویی در هزینه‌ها هم کمک زیادی می‌کند.

اندازه بزرگ‌تر در هر چانه

در نهایت آخرین مزیت این نان خوشمزه ایرانی که این‌روزها در بسیاری از کشورهای دیگر هم پخته می‌شود، اندازه بزرگ‌تر آن نسبت به دیگر انواع نان‌ها در هر چانه است. البته این اندازه تاثیر زیادی در قیمت ندارد و قیمت هر عدد از این نان با بعضی دیگر از نان‌ها مانند یک عدد نان بربری مشابه است. این موضوع هم خرید نان سنگک را نسبت به دیگر انواع نان به صرفه‌تر می‌کند. 

پخت سنگک در خانه

هرچند پخت سنگک در خانه به خوشمزگی نان‌هایی که در تنور مخصوص پخته می‌شوند، نخواهد بود اما امتحان کردن آن تجربه‌ای متفاوت و جالب است. اولین نکته‌ برای تهیه سنگک در خانه، آماده‌سازی فضایی شبیه به تنور این نان است. شاید این سوال ایجاد شود که برای تهیه تنور، سنگ نان سنگک را از کجا تهیه کنیم. برای تهیه سنگ کافی است هر نوع سنگ‌ریزه‌ای را جمع کرده و به طور کامل ضدعفونی کنید. سپس آن را در سینی فر پخش کنید و خمیر نان که به صورت آماده تهیه کرده یا در خانه آماده کرده‌اید را روی سینی سنگی باز کنید.

آشنایی با انواع نان‌های معروف در آرسس شف

با توجه به اینکه نان یکی از خوراکی‌های اصلی در بیشتر وعده‌های غذایی ایرانیان است، آشنایی با انواع مختلف آن و ارزش غذایی هرکدام برای داشتن رژیم غذایی سالم و اصولی الزامی است. در این مطلب با ویژگی‌های نان سنگک، تاریخچه و مزایای مصرف آن آشنا شدید. شما می‌توانید در وبلاگ آرسس کوک به صورت رایگان دستور پخت انواع مختلف پیش غذا، وعده اصلی، دسر و سالاد، نوشیدنی و... را مشاهده کنید.

مطالب مرتبط را بخوانید: نان سنگک؛ محبوب‌ترین نان سنتی ایران، معرفی انواع نان‌ پرطرفدار ایرانی، محلی و خارجی و کالری انواع نان